اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 510 |
| تعداد مقالات | 4,413 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,295,377 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,288,334 |
تحلیلی بر کاربست قرآنی اصطلاح «أُولُوا بَقِیَّةٍ» و امتداد آن به روش تحلیل محتوای کیفی | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 10، دوره 15، شماره 2 - شماره پیاپی 30، فروردین 1401، صفحه 253-278 اصل مقاله (649.59 K) | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2022.240959.3305 | ||
| نویسندگان | ||
| رامین طیاری نژاد* 1؛ علی حا جی خانی2 | ||
| 1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| قرآن کریم در حوزه‌های موضوعی گوناگون، مفاهیم نظریِ معیّنی با هدف سامان‌دهیِ نظامِ رفتاری ارائه می‌کند. گاهی ایجاد و توسعه‌ی این مفاهیم نظری، از طریق اصطلاحاتِ خاصّ قرآنی پدید می‌آید. هنرِ تحقیقاتِ قرآنی کشفِ این مفاهیم و جانماییِ اصطلاحاتِ قرآنی در آن‌ها است. در این‌صورت، مفاهیم از صرفِ مفهوم بودن خارج و کارکردِ آن‌ها در نظامِ رفتاری روشن می‌شود. این پژوهش با روش اکتشافیِ تحلیل محتوا به واکاویِ کارکرد و کاربستِ اصطلاح قرآنی «أُولُوا بَقِیَّةٍ» با هدفِ کشف و امتدادِ کاربست‌های قرآنیِ مرتبط با آن می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد «أُولُوا بَقِیَّةٍ» در الگوی «ایمان‌پذیریِ اقوام» ذیل حوزه‌ی موضوعیِ «دعوت به توحید» با کاربستِ «بسترسازیِ ایجاد و دوامِ حاکمیّتِ دین» ایفای نقش می‌کند. بازآفرینیِ نقشِ این اصطلاح با تحلیلِ معکوسِ الگویِ تقابلیِ «ایمان‌ناپذیریِ اقوام» امکان‌پذیر است. در ایمان‌ناپذیریِ اقوام، فسادِ نظامِ فکری و عقیدتی از طریقِ فسادِ نظامِ رفتاری و به‌دست گروهِ مرجعِ «ملأ» رخ می‌دهد. کاربستِ «أُولُوا بَقِیَّةٍ» در الگویِ ایمان‌پذیری، کاربستِ معکوسِ ملأ در الگویِ ایمان‌ناپذیری است و «سلامتِ نظامِ رفتاریِ» جامعه به کُنش‌گریِ آن‌ها وابسته است. چنین به‌نظر می‌رسد که آیه‌ی اصلی حاوی «أُولُوا بَقِیَّةٍ» (هود: 116)، متناظر و پاسخ سؤال آیه «فَلَوْلَا کاَنَتْ قَرْیَةٌ ءَامَنَتْ فَنَفَعَهَا إِیمَانُهَا إِلَّا قَوْمَ یُونُس»(یونس: 98) می‌باشد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن کریم؛ ایمان؛ أُولُوا بَقِیَّةٍ؛ ملأ؛ روش تحلیل محتوا. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| An Analysis of the Quranic Use of the Term "Oulouw Baqiyyah" and Its Extension by Qualitative Content Analysis | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Ramin Tayyarinejhad1؛ Ali HajiKhani2 | ||
| 1PhD student in Quran and Hadith, University of Tehran, Tehran, Iran. The | ||
| 2Associate Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| The Qur'an offers certain theoretical models in various subject areas with the aim of organizing the behavioral system. The art of Qur'anic research is the discovery of these patterns and the placement of Qur'anic concepts in a specific pattern of each concept. In this case, the concepts become clear beyond mere conceptualization and their function in the behavioral system. This research uses the exploratory method of content analysis to analyze the function of "Ulwa Baqiyya" with the aim of discovering the Qur'anic pattern related to it. The research findings show that "Oluwa Baqiyya" plays a role in the Qur'anic model of "the orthodoxy of the tribes" under the thematic domain of "invitation to monotheism" to "lay the groundwork for the establishment and perpetuation of the rule of religion." Recreating the role of this concept is possible by inverting the counter-pattern of the "unbelievability of the tribes". In the unbelief of the tribes, the corruption of the intellectual and ideological system occurs through the corruption of the behavioral system and by the reference group of the "public". The function of the "first of all" in the pattern of unbelief is the inverse function of the public in the pattern of unbelief, and the "health of the behavioral system" of society depends on their activism. It seems that the verse related to this phrase corresponds to the question posed in verse 98 of Surah Yunus and its answer. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Holy Quran, Faith, Oulouw Baqiyyah, Maalae, content analysis method | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن شعبه حرانی، حسن‌بن‌علی(1404ق)، تحف العقول عن آل‌الرّسول، قم: جامعه‌ی مدرّسین، چاپ دوم.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو(1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیه، چاپ اول.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
احمدزاده، مصطفی،(1397ش)، «چیستیِ ایمان در قرآن کریم به‌روش تحلیلِ محتوای کیفی»، مطالعات قرآن و حدیث، س 12، ش 2.
باردن، لورنس(1375م)، تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، چاپ اول.
بحرانی، هاشم(1416ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: بنیاد بعثت، چاپ اول.
جانی‌پور، محمد؛ شکرانی، رضا،(1392ش)، «رهاوردهای استفاده از روش تحلیل محتوا در فهم احادیث»، پژوهش‌های قرآن و حدیث، س 2، ش 2.
جوادی آملی، عبدالله(1389ش)، امام مهدی(عج) موجودِ موعود، تحقیق محمدحسن مخبر، قم: اسراء، چاپ ششم.
حسینی همدانی، محمدحسین(1404ق)، انوار درخشان، تهران: لطفی، چاپ اول.
خامنه‌ای، علی(1396ش)، تفسیر سوره برائت، تهران: انقلاب اسلامی، چاپ اول.
رازی، فخرالدین(1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم، چاپ اول.
رضی بهابادی، بی‌بی‌سادات؛ احدیان، مریم،(1397ش)، «کشف محور موضوعی سوره حج با روش تحلیل محتوا»، مطالعات قرآن و حدیث، س 12، ش 2
زمخشری، محمود(1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتب العربی، چاپ سوم
سبزواری نجفی، محمد بن حبیب‌الله(1419ق)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، چاپ اول.
صافی، محمود بن عبدالرحیم(1418ق)، الجدول فى اعراب القرآن، بیروت: دارالرشید، چاپ چهارم.
طباطبایی، محمدحسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
طبرسی، فضل بن حسن(1372ش)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم.
طریحی، فخرالدین بن محمد(1375ش)، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، چاپ سوم.
طوسی، محمد بن حسن(بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: داراحیاء التراث العربى.
طیب، عبدالحسین(1378ش)، أطیب البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: اسلام، چاپ دوم.
عترت‌دوست، محمد،(1397ش)، «تحلیل محتوای کیفی شبکه معنایی قدرت؛ تلاشی برای فهم الگوی قدرت نرم در قرآن کریم»، مطالعات قرآن و حدیث، س 12، ش1.
عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه(1415ق)، نورالثقلین، قم: انتشارات اسماعیلیان، چاپ چهارم.
عسکری، حسن بن عبدالله(1400ق)، الفروق فی اللغه، بیروت: دارالآفاق الجدیده، چاپ اول.
فراهیدی، خلیل بن احمد(1409ق)، العین، قم: هجرت، چاپ دوم.
فضل‌الله، محمدحسین(1419ق)، من وحی القرآن، بیروت: بنیاد دایرة المعارف اسلامى، چاپ دوم.
فیض کاشانی، ملامحسن(1415ق)، الصافی، تهران: الصدر، چاپ دوم.
فیض کاشانی، ملامحسن (1418ق)، الاصفی فی تفسیر القرآن، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ اول.
قرائتی، محسن(1383ش)، نور، تهران: مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، چاپ یازدهم.
قرشی، علی‌اکبر(1377ش)، أحسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت، چاپ سوم.
کریپندورف، کلاوس(1373ش)، تجزیه و تحلیل محتوا، رسانه، س 1، ش 1.
مدرسی، محمدتقی(1419ق)، من هدی القرآن، تهران: دار محبى الحسین، چاپ اول.
مراغی، احمد بن مصطفی(بی‌تا)، تفسیر المراغی، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مصطفوی، حسن(1368ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
مغنیه، محمدجواد(1424ق)، الکاشف، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر(1374ش)، نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول.
نئوندورف، کیمبرلی ای(1395ش)، راهنمای تحلیل محتوا، مترجمان: حامد بخشی و وجیهه جلائیان بخشنده، مشهد: جهاد دانشگاهی، چاپ اول. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 524 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 354 |
||