اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 510 |
| تعداد مقالات | 4,413 |
| تعداد مشاهده مقاله | 8,295,318 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 4,288,257 |
تحلیل مفهوم پیامد منطقی در منطق اسلامی، و سازگاری آن با واقع‌گرایی متافیزیکی | ||
| حکمت سینوی (مشکوه النور) | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 بهمن 1403 | ||
| نوع مقاله: علمی ـ پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/ap.2025.247522.1714 | ||
| نویسنده | ||
| حمید علایی نژاد* | ||
| استادیار منطق، گروه منطق، مؤسّسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| رابطۀ پیامد منطقی را دست‌کم بر اساس دو نگاه کلّی نظریه-برهانی و نظریه-مدلی می‌توان تبیین نمود. بر اساس تحلیل نظریه-برهانی وجود یک برهان از مقدّمات به نتیجه است که نشان می‌دهد نتیجه پیامدِ منطقی مقدّمات است؛ درحالی‌که بر اساس تحلیل نظریه-مدلی چنان‌چه در هر شرایطی که همۀ مقدّماتْ صادق باشند نتیجه نیز صادق باشد، نتیجه پیامد منطقی مقدّمات است. در مقالۀ حاضر ابتدا مشخّص شده که نگاه منطق‌دانان مسلمان به رابطۀ پیامد منطقی در واقع تقریری از تحلیلی نظریه-برهانی است. پس از آن، به این دلیل که تحلیل نظریه-برهانی بیش‌تر از جانب قائلین به موضع متافیزیکی ناواقع‌گرایی پذیرفته شده است، تلاش شده تا چگونگیِ سازگاری موضع واقع‌گرایانۀ منطق‌دانان مسلمان با اخذ تحلیل نظریه-برهانی از پیامد منطقی تبیین گردد. بر اساس این پژوهش با توجّه به نگاه منطق‌دانان مسلمان به دانش منطق، و بداهت اصول و قواعد منطقی از نظر ایشان، و در واقع موضع واقع‌گرایانۀ ایشان در مورد معرفت، پذیرش تحلیلی نظریه-برهانی از پیامد منطقی را می‌توان با واقع‌گرایی متافیزیکی این منطق‌دانان قابل جمع دانست. در این نگاه، منطق بر اساس قواعدِ استنتاج خود، که یا بدیهی هستند یا به قواعد بدیهی بازمی‌گردند، پیامدهای منطقی مقدّمات را مشخّص می‌نماید، و نتایج حاصل از استدلال‌های معتبر منطقی نیز با واقعیت مستقلّ از ما مطابق بوده، و به این دلیل صادق هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| منطق اسلامی؛ پیامد منطقی؛ تحلیل نظریه-برهانی؛ تحلیل نظریه-مدلی؛ واقع‌گرایی متافیزیکی؛ واقع‌گرایی معرفتی؛ ناواقع‌گرایی متافیزیکی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of Logical Consequence in Islamic Logic, and its Compatibility with Metaphysical Realism | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamid Alaeinejad | ||
| Assistant professor of logic, Department of Logic, Iranian Institute of Philosophy, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The relationship of logical consequence can be understood through at least two primary perspectives: proof-theoretic and model-theoretic. From a proof-theoretic standpoint, the existence of a proof that derives a conclusion from premises indicates that the conclusion is a logical consequence of those premises. In contrast, the model-theoretic perspective posits that if a conclusion holds true in every scenario where all the premises are true, then the conclusion is deemed a logical consequence of the premises. This article first delineates the perspective of Muslim logicians regarding logical consequence as a variant of proof-theoretic analysis. Subsequently, it addresses the fact that proof-theoretic analysis is predominantly endorsed by proponents of anti-realism. The article endeavors to elucidate how the realist stance of Muslim logicians can be reconciled with their adoption of proof-theoretic analysis of logical consequence. Based on this research, it is posited that the Muslim logicians' view of logic—as comprising self-evident principles and rules—along with their realist perspective on knowledge, allows for the acceptance of a proof-theoretic account of logical consequence to be compatible with metaphysical realism. In this framework, logic delineates the logical consequences of premises according to its rules of inference, which are either self-evident or derived from self-evident principles. Consequently, the conclusions drawn from valid logical arguments align with an independent reality, thereby affirming their truth. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic logic, logical consequence, proof-theoretic analysis, model-theoretic analysis, metaphysical realism, epistemological realism, metaphysical anti-realism | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 58 |
||